Rak nosa i zatok – przyczyny, rodzaje, objawy, leczenie i rokowania

Rak nosa nie występuje zbyt często, jednak tego typu nowotwór zwykle ma charakter złośliwy, co nie pozostaje bez znaczenia w kontekście rokowania. Z poniższego artykułu dowiesz się, jakie są objawy raka nosa, rodzaje  oraz jak przebiega leczenie choroby.

Rak nosa i rak zatok przynosowych – kto choruje?

Nowotwory nosa i zatok stanowią zaledwie 0,5 proc. wszystkich nowotworów. Są jednak istotnym problemem medycznym, gdyż ich rokowanie pozostaje niezadowalające, pomimo rozwoju metod diagnostycznych i leczniczych. Pacjenci często nie zwracają uwagi na pierwsze objawy i zgłaszają się do lekarza, w momencie, gdy na skuteczne leczenie jest stanowczo za późno.
Nowotwory zatok i nosa występują dwukrotnie częściej u mężczyzn niż u kobiet, a szczyt zachorowań przypada na 5–7 dekadę życia. Do grup o szczególnym ryzyku zachorowalności na raka płaskonabłonkowego jamy nosowej należą osoby, które mają związek z produkcją niklu i chromu (przemysł samochodowy, budowlany). Praca w przemyśle drzewnym z kolei wiąże się ściśle z wystąpieniem gruczolaka zatok.
Istotnym czynnikiem ryzyka raka nosa i zatok jest praca w destylarniach alkoholu izopropylowego, fabrykach tekstyliów i obuwia. Stwierdzono także związek pomiędzy infekcją wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV) lub Epsteina-Barr (EBV), a rozwojem raka niezróżnicowanego i chłoniaków. Przyczyną raka zatok i nosa może być palenie tytoniu.
Ponadto szczególnie narażeni na raka nosa są mężczyźni – nowotwór atakuje ich częściej niż kobiety – zwłaszcza między 50. a 70. rokiem życia.

Jakie są rodzaje nowotworów nosa?

Rak nosa ( nowotwór nosa i zatok przynosowych) mogą powstawać w wyniku nieprawidłowego rozwoju komórek nabłonka wyściełającego jamę nosową oraz zatoki przynosowe. Zmiany zazwyczaj mają postać złośliwą i często są wykrywane w zaawansowanym stadium. Ma na to wpływ fakt, że rak nosa daje mało specyficzne objawy, przez co diagnoza jest stawiana zbyt późno. 
Nowotwory nosa i zatok przynosowych, jak i te występujące w innych narządach, są złośliwe lub niezłośliwe. Obie grupy mogą wywodzić się z różnych tkanek, przez co wyróżniamy guzy: pochodzenia nabłonkowego, tkanek miękkich, kości i chrząstek, krwiolimfatyczne, neuroektodermalne, z komórek zapalnych.

Rak płaskonabłonkowy

Najczęstszym nowotworem pierwszej grupy jest rak płaskonabłonkowy zatok (85–90 proc. wszystkich w tej okolicy). Zbudowany jest on z komórek, różnicujących się w nabłonek płaski. Może wykazywać cechy rogowacenia lub nie. Zazwyczaj jest kruchym, przypominającym brodawki guzem, zmienionym krwotocznie lub martwiczo.
Na podstawie obrazu mikroskopowego wyróżnia się kilka jego podtypów, które charakteryzują się różnym stopniem agresywności. Najgorsza pod względem rokowanie jest tzw. postać bazaloidalna. Nowotwór ten najczęściej rozwija się w krajach azjatyckich, może jednak występować również w Europie.

Gruczolak zatok

Drugi co do częstości nowotwór złośliwy zatok pochodzenia nabłonkowego to gruczolakorak. Charakteryzuje się on tworzeniem struktur gruczołowych. Posiada zdolność do wydzielania dużej ilości śluzu. Najprostszy podział dzieli go na typ jelitowy i niejelitowy.
Pierwszy to białawe lub różowe zmiany, wystające ponad powierzchnię błony śluzowej. Drugi natomiast jest przeważnie zmianą płaską. Jego występowanie jest związane z narażeniem na wdychanie alkaloidów, aldehydów, saponin i terpentyn, czyli substancji obecnych w pyle drzewnym.

Inne guzy nabłonkowe

Rzadszymi są złośliwe guzy nabłonkowe wywodzące się z gruczołów ślinowych, których przedstawicielem jest rak gruczołowo-torbielowaty. Zazwyczaj obejmuje zatokę szczękową i podniebienie twarde. W miarę rozwoju penetruje w kierunku oczodołu i dróg łzowych. Charakteryzuje się powolnym wzrostem z tendencją do szerzenia się wzdłuż nerwów. Co więcej, może dawać przerzuty drogą krwionośną do odległych narządów, np. płuc.
Guzy złośliwe mogą także rozwijać się z nabłonka węchowego obecnego w nosie i nazywane są wówczas neuroendokrynnymi. Jednym z nich jest nerwiak węchowy zarodkowy. Przypomina szaro-czerwone, silnie unaczynione polipy. Charakteryzuje się dużą agresją, często nacieka oczodół oraz podstawę czaszki i przerzut uje do kości i węzłów chłonnych.
Niezróżnicowany rak z kolei zawiera w swej budowie elementy różnych nowotworów, m.in. nerwiaka zarodkowego.

Brodawczaki zatok przynosowych i czerniak

W okolicy nosa i zatok występują także złośliwe nowotwory kojarzone na ogół z innymi narządami. Klasycznym przykładem jest czerniak złośliwy, który zazwyczaj dotyczy skóry. Jego obecność w jamie nosowej lub zatokach ma znacznie gorsze rokowania. Daje przerzuty do regionalnych węzłów chłonnych i płuc.
W grupie nowotworów pochodzenia nabłonkowego o charakterze niezłośliwym wyróżnia się głównie brodawczaki zatok przynosowych. Rozwijają się on z nabłonka rzęskowego pokrywającego jamę nosową i zatoki. W etiopatogenezie dużą rolę odkrywa zakażenie wirusem ludzkiego brodawczaka, którego przenoszenie związane jest z ryzykownymi kontaktami seksualnymi.

Guzy zatok tkanek miękkich

Do guzów tkanek miękkich zalicza się nowotwory wywodzące się z komórek mięśniowych, komórek produkujących kolagen i elastynę (fibroblasty), komórek naczyń czy osłonek nerwów. Mogą one być zarówno łagodne jak i złośliwe.
Inne guzy okolicy nosa i zatok mogą wywodzić się dojrzałej kości, wówczas nazywane są kostniakami (postać łagodna) lub kostniakomięsakami (postać złośliwa). Analogicznie – guzy, które biorą początek z chrząstki nazywane są chrzęstniakami lub chrzęstaniakomięsakami. Zazwyczaj występują w obrębie zatoki szczękowej. Mogą być położone centralnie wewnątrz kości lub obwodowo, powodując uniesienie okostnej.
W omawianej okolicy występują także guzy krwiolimfatyczne, czyli m.in.: chłoniaki, szpiczaki. Mogą wywodzić się z dwóch typów komórek układu odpornościowego: limfocytów T lub limfocytów B. Nowotwory neuroendokrynne są skrajnie rzadkie. Rozwijają się z komórek wydzielających hormony.

Rak nosa – objawy. Jak rozpoznać nowotwór nosa?

Objawy kliniczne występują zwykle dość późno i są bagatelizowane przez chorego. Dzieje się tak dlatego, że zarówno w zatokach, jak i jamie nosowej jest wystarczająco dużo miejsc, by nowotwór mógł się rozwijać, a przy tym nie powodował dysfunkcji.
Objawy raka nosa są mało specyficzne, dlatego początkowo mogą być mylone z innymi schorzeniami lub infekcjami. Wśród objawów, które mogą sugerować nowotwór nosa i zatok, wymienia się:

• nasilające się trudności w oddychaniu przez nos, zwłaszcza po jednej stronie,
• niedrożność w jednym przewodzie nosowym,
• wyciek płynnej treści ropnej z nosa, niekiedy z krwią,
• nawracające krwawienia z jednego przewodu nosowego,
• zgrubienie bądź wybrzuszenie widoczne w okolicy policzka lub nosa,
• ruszanie się zdrowych zębów górnych, zwykle po jednej stronie,
• zgrubienie podniebienia twardego,
• na późniejszym etapie choroby – wytrzeszcz gałki ocznej, łzawienie, silne bóle zdrowych zębów.

Rak nosa i zatok – diagnostyka

Podstawowym elementem diagnostyki raka nosa jest badanie palpacyjne pozwalające na ocenę układu chłonnego, wziernikowanie nosa oraz USG układu chłonnego szyi. Zmiany zlokalizowane w przewodzie nosowym można wykryć podczas rynoskopii oraz badania endoskopowego. Za najważniejsze badanie uważa się jednak biopsję, podczas której pobiera się materiał do oceny histopatologicznej. W ramach diagnostyki wykonuje się też badanie tomografii komputerowej, która pozwala na ujawnienie ubytków i patologii w jamie nosowej i zatokach przynosowych.

Nowotwór nosa – leczenie. Jak przebiega terapia?

Odpowiednio wcześnie rozpoznany rak nosa daje szansę na wdrożenie skutecznego leczenia. Metodę leczenia dobiera się na podstawie:

• stopnia zaawansowania zmian,
• histologii guza,
• ogólnego stanu pacjenta,
• inwazyjności operacji,
• możliwości rekonstrukcji,
• możliwości zastosowania leczenia skojarzonego.

Najczęściej stosowaną metodą leczenia nowotworu nosa jest zabieg operacyjny połączony z rekonstrukcją. Wspomagająco stosuje się także radioterapię lub chemioterapię.

W ramach leczenia chirurgicznego wykonuje się resekcję:

• szczęki częściowej górnej wraz z zawartością oczodołu,
• szczęki całkowitej z lub bez zawartości oczodołu,
• szczęki częściowej środkowej,
• szczęki częściowej dolnej.

Rak nosa – rokowania

Przez wzgląd na to, że rak zatok i nosa jest często wykrywany zbyt późno, rokowania nie są zbyt korzystne. Szanse na całkowite wyleczenie nowotworu szacuje się na około 40%, natomiast wskaźnik pięcioletniego przeżycia, w zależności od stadium choroby, lokalizacji zmian i histologii guza, wynosi od 20 do 40%.
Rak nosa i zatok przynosowych jest rzadko występującym nowotworem. Najczęściej jednak przybiera postać złośliwą. Rokowania nie poprawia także fakt, że nowotwór nosa zwykle jest wykrywany stosunkowo późno. Z tego powodu w razie wystąpienia jakichkolwiek niepokojących objawów, należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem.
Gdzie się zgłosić na konsultację w przypadku podejrzanych objawów w obrębie nosa i zatok przynosowych? Konsultacje chirurgiczne w rejonie głowy i szyi przeprowadza chirurg onkolog z dużym doświadczeniem lek. med. Jacek Lenartowicz w Onkolmed Lecznicy Onkologicznej na Ursynowie.

Gdzie pójść na konsultację do chirurga onkologa?

Jest wiele ośrodków zdrowia gdzie można pójść na konsultację do chirurga onkologa. Najważniejsze by przyjmował tam bardzo dobry specjalista. Jednym z takich miejsc jest Onkolmed Lecznica Onkologiczna w Warszawie, gdzie w Poradni Nowotworów Głowy i Szyi przyjmuje pacjentów bardzo dobry chirurg szczękowo-twarzowy.

W celu umówienia się na konsultację do chirurga onkologa skontaktuj się z Onkolmed Lecznica Onkologiczna pod nr tel. +48222902337

źródła: 
zywieniemaznaczenie.pl/rak-nosa-objawy-przyczyny-leczenie-i-rokowania-kto-jest-narazony-na-nowotwor-nosa-i-zatok/
wylecz.to/laryngologia/zmiana-glosu-i-brzmienia-mowy/