Osteoartropatia przerostowa - choroba, która atakuje kości i skórę

Co to jest osteoartropatia przerostowa?

Osteoartropatia przerostowa, inaczej osteodystrofia przerostowa (HOA) to zespół objawów, w którego skład wchodzi:

• pałeczkowatość palców,
• przewlekłe zapalenie okostnej kości długich,
• zapalenie stawów.

Zaburzenie charakteryzuje się nieprawidłową proliferacją skóry oraz kości i obejmuje głównie dystalne części kończyn. Wyróżnia się postać pierwotną i wtórną choroby, a wtórną dzieli się na miejscową i uogólnioną.

Jakie są postaci kliniczne osteoartropatii przerostowej?

Postać pierwotna

Postać pierwotna nie jest związana z występowaniem innych chorób, zaliczamy do niej osteoartropatię przerostową „samoistną” i pałeczkowatość palców rodzinną. Formą osteoartropatii przerostowej pierwotnej jest również pachydermoperiostosis, która jest rzadką chorobą wrodzoną, dziedziczoną autosomalnie dominująco, pojawia się zwykle w wieku dojrzewania i jest samoograniczająca się w wieku późniejszym.

Postać wtórna

Postać wtórna choroby jest konsekwencją innej choróby. Dzieli się ją na osteoartropatię wtórną miejscową (zlokalizowaną) i uogólnioną. W postaci wtórnej miejscowej zmiany chorobowe (palce pałeczkowate, zapalenie okostnej) rozwijają się tylko w jednej kończynie. Do sytuacji takiej dochodzi na przykład w przebiegu porażenia połowiczego, tętniaków, przetrwałego przewodu tętniczego, infekcyjnego zapalenia tętnic, urazów czy uszkodzenia nerwów.

Postać wtórna uogólniona jest najczęstsza i kojarzy się zwykle z przewlekłymi chorobami płuc. W 80% przypadków do jej rozwoju dochodzi w przebiegu chorób nowotworowych (zarówno pierwotnych, jak i przerzutowych nowotworów płuc oraz chłoniaków rozwijających się w klatce piersiowej). Osteodystrofia przerostowa jest wówczas traktowana jako objaw paranowotworowy i może być pierwszym objawem choroby nowotworowej. Najczęstszą przyczyną HOA u dorosłych jest rak płuc (głównie płaskonabłonkowy i gruczolakorak, bardzo rzadko drobnokomórkowy rak płuc). Do pojawienia się objawów osteoartropatii przerostowej wtórnej może dochodzić również w przebiegu wielu innych przewlekłych chorób płuc: torbielowatości płuc, włóknienia śródmiąższowego płuc (samoistnego lub w przebiegu twardziny układowej), procesów zapalnych płuc lub opłucnej (ropień płuca, ropniak opłucnej, rozstrzenie oskrzeli, gruźlica), mukowiscydozy, sarkoidozy. Stosunkowo często osteoartropatię przerostową obserwuje się u chorych na choroby zapalne lub nowotworowe jelit (choroba Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejące zapalenia jelita grubego, nowotwory złośliwe jelit), marskość lub raka wątroby, chorobę Gravesa-Basedowa czy choroby serca (wrodzone sinicze wady serca, infekcyjne zapalenie wsierdzia). Również u osób z chorobami reumatycznymi (takimi jak wspomniana powyżej twardzina układowa, a ponadto reumatoidalne zapalenie stawów, zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa, toczeń rumieniowaty układowy, guzkowe zapalenie tętnic, choroba Takayasu, choroba Behçeta, zespół antyfosfolipidowy) nierzadko można stwierdzić wtórną uogólnioną postać HOA. Do rozwoju osteoartropatii przerostowej dochodzić może również w przebiegu wielu innych chorób prowadzących do niedotlenienia, chorób nowotworowych oraz chorób powodujących zmiany w obrębie komórek śródbłonka.

Jakie są objawy osteodystrofii przerostowej?

Osteoartropatię przerostową charakteryzuje się głównie dzięki trzem charakterystycznym objawom:

• zapalenie kilku lub wielostawowe,
• zapalenie okostnowe w obrębie dystalnych odcinków kości długich,
• zmiana kształtu w postaci maczugowatości palców stóp lub rąk.

Stawy kolanowe, nadgarstkowe, łokciowe, skokowe, międzypaliczkowe bliższe i śródręczno-palcowe to stawy, które są najczęściej zajęte w przebiegu tej choroby.
Dolegliwości zazwyczaj występują symetrycznie, z charakterystycznym bólem zajętego stawu.

Dodatkowymi objawami osteoartropatii przerostowej, które mogą się pojawić są:

• nieprzyjemny ból sąsiednich stawów,
• palce pałeczkowate,
• towarzyszące zmiany skórne w obrębie zajętych stawów,
• symetryczne obrzęki,
• poszerzenie obrysu stawów,
• nawarstwienia okostnej,
• zmiany w obrębie paznokci (rumień około paznokciowy),
• przerost tkanek miękkich,
• sztywność stawowa,
• ograniczenie ruchomości stawowej,
• zwiększona potliwość stóp i rąk,
• spadek napięcia mięśniowego,
• napady gorąca,
• opadanie powiek,
• nadmierne wydzielanie gruczołów łojowych,
• obraz zmęczonej twarzy.

Jak przebiega diagnostyka osteoartropatii przerostowej?

Diagnostyka w przypadku osteodystrofii przerostowej obejmuje przede wszystkim przeprowadzenie wywiadu lekarskiego oraz badania fizykalnego. Występowanie charakterystycznych zmian znacznie ułatwia diagnozę.

W przypadku wystąpienia palców pałeczkowatych, szuka się potwierdzenia w obrazie radiologicznym, gdzie dodatkowo zwraca się uwagę na okostną, która może być pogrubiona w obrębie kości długich.

Zdjęcie RTG wykonuje się również w obrębie klatki piersiowej, z racji dużego ryzyka wystąpienia choroby nowotworowej płuc.

Czasami stosuje się rezonans magnetyczny bądź badanie scyntygraficzne kości, gdzie dokładnie można zaobserwować kostnienie podokostnowe.

W przebiegu osteoartropatii przerostowej może dojść do pojawieniu się obrzęków w obrębie zajętych stawów. W takim przypadku pobierany jest często płyn stawowy, który zazwyczaj jest przejrzysty i nie wykazuje cech zapalnych.

Wystąpienie poszczególnych objawów należy również różnicować z innymi chorobami, które przebiegiem mogą przypominać osteoartropatię przerostową.

Celem diagnostyki osteoartropatii przerostowej, oprócz zdiagnozowania osteoartropatii przerostowej, jest również wyszukanie choroby podstawowej, która może być między innymi przyczyną powstania tego schorzenia.

Jakie jest rokowanie i leczenie osteoartropatii przerostowej?

Rokowanie w przypadku osteoartropatii przerostowej zależy od wielu czynników:

• występowania choroby współistniejącej,
• tempa narastania objawów,
• dokładnej diagnozy,
• skuteczności leczenia.

Najlepsze rokowanie jest w przypadku postaci wtórnej osteoartropatii przerostowej, gdzie można leczyć chorobę podstawową. Może to zmniejszyć znacznie występowanie zmian patologicznych w obrębie kości i stawów, a nawet całkowicie zniwelować objawy.

Są przypadki w postaciach pierwotnych, że choroba wykryta w dzieciństwie z biegiem czasu i przepływem lat po prostu słabnie, a objawy się nie nasilają. Rehabilitacja w tym przypadku jest ograniczona najczęściej ze względu na współistnieje choroby nowotworowej i obejmuje głównie ćwiczenia, mające na celu utrzymać lub zwiększyć zakresy ruchomości w stawach, a także pozycje ułożeniowe przynoszące głównie ulgę w bólu oraz takie, które przyczyniają się do zmniejszenia występowania obrzęków.

Głównym profilem leczenia w przypadku dużego bólu jest farmakologia w postaci niesteroidowych leków przeciwzapalnych, a także słabych opioidów.

Gdzie pójść na konsultację do lekarza onkologa?

Onkolmed Lecznica Onkologiczna to prywatna przychodnia, w której przyjmują  najlepsi (w ocenie naszej i pacjentów) specjaliści zajmujący się leczeniem chorób nowotworowych.

W celu umówienia się na konsultację u onkologa skontaktuj się z Onkolmed Lecznica Onkologiczna lub skorzystaj z internetowego konta pacjenta (IKP).

Źródła:
przegladreumatologiczny.pl/osteoartropatia_przerostowa
portal.abczdrowie.pl/osteoartropatia-przerostowa
wylecz.to/kosci-i-stawy/bole-miesni-i-stawow-jakie-sa-najczestsze-przyczyny/
forum.e-masaz.pl/printview.php?t=4582&start=0