Rak jelita grubego - przyczyny, objawy oraz leczenie

Co to jest rak jelita grubego?

Rak jelita grubego objawia się krwią w kale, zaparciami, krwawieniami z odbytu, a także bólem w dolnej części brzucha. To jeden z najbardziej zabójczych nowotworów. W Polsce przeżycia pięcioletnie pacjentów chorujących na raka jelita grubego nie przekraczają 28 proc. (średnia europejska to 50 proc., w USA – 80 proc.).
Rak jelita grubego może umiejscowić się w każdej części tego jelita, najczęściej rozwija się w okrężnicy oraz odbytnicy. Rośnie wewnątrz jelita, tworząc polipowaty twór, lub rozrasta się na zewnątrz, w kierunku otaczających go tkanek. Drogą naczyń krwionośnych i chłonnych tworzy przerzuty głównie do wątroby, ale również do płuc, jajników, nadnerczy, mózgu, węzłów chłonnych i kości.

Rak jelita grubego - jakie są przyczyny zachorowania na raka jelita grubego?

Jest ich kilka. Często jest to długoletnie wrzodziejące zapalenie okrężnicy. Jednak w większości przypadków raka jelita grubego nowotwór rozwija się z narastających miejscowo polipów (łagodnych gruczolaków), powstających na ścianie jelita w postaci niewielkich uwypukleń lub guzków. Przemiana gruczolaka w nowotwór trwa zwykle ok. 10 lat. 
Rozwojowi choroby sprzyja też ubogoresztkowa dieta, charakterystyczna dla rozwiniętych krajów kultury zachodniej – brak warzyw, duża ilość tłuszczów i czerwonego mięsa (w krajach afrykańskich i azjatyckich ryzyko zachorowania na raka jelita grubego jest zdecydowanie niższe).

Rak jelita grubego - jakie są grupy ryzyka raka jelita grubego?

Prawdopodobieństwo zachorowania na raka jelita grubego wzrasta z wiekiem – 90% zdiagnozowanych przypadków raka jelita grubego dotyczy pacjentów powyżej 50. roku życia, a szczyt zachorowań przypada na okres po 60. roku życia. Szczególnie czujne powinny być osoby:

• w rodzinie których rozpoznano wcześniej raka okrężnicy lub raka odbytnicy,
• z rodzinnym zespołem polipowatości,
• z przewlekłą zapalną chorobą jelita grubego.

Rak jelita grubego - jakie są czynniki ryzyka wystąpienia raka jelita grubego?

Czynniki ryzyka mogące powodować raka jelita grubego związane są ze zwyczajami żywieniowymi i sposobami postępowania. Osoby, które podlegają działaniom czynników ryzyka raka jelita grubego to osoby z grup ryzyka.
Podstawowe czynniki ryzyka dla raka jelita grubego to:

• rozpoznanie raka jelita lub piersi lub jajnika u krewnych I stopnia (rodzice, rodzeństwo),
• wrzodziejące zapalenie okrężnicy,
• polipy występujące w jelicie grubym,
• częste wielodniowe zaparcia,
• jedzenie głównie białego pieczywa,
• mała ilość warzyw i owoców w diecie,
• duża ilość tłuszczy zwierzęcych w diecie,
• otyłość.

Rak jelita grubego - jakie są objawy raka jelita grubego?

Objawy taka jelita grubego to:

• bóle jamy brzusznej,
• zmiana rytmu wypróżnień,
• krew w stolcu,
• ogólne osłabienie organizmu,
• zaburzenia oddawania stolca (w tym ciężkie zaparcia),
• krwawienie z odbytu,
• niedrożność przewodu pokarmowego,
• niedokrwistość bez innych objawów ze strony przewodu pokarmowego,
• utrata masy ciała,
• uczucie przepełnienia odbytnicy,
• naglące, bolesne parcie,
• wyczuwalny guz w jamie brzusznej. 

Rak jelita grubego - jak przebiega diagnoza raka jelita grubego?

Istnieje wiele badań pozwalających na rozpoznanie raka jelita grubego. W zależności od rodzaju zgłaszanych przez chorego objawów  (np. zmiana rytmu wyprużnień czy nagły spadek masy ciała) lekarz zdecyduje, które z badań i w jakiej kolejności należy wykonać, aby potwierdzić rozpoznanie raka jelita grubego lub je wykluczyć. Część badań wykorzystuje sie także w badaniach skriningowych (przesiewowych), czyli przeprowadzanych u osób zdrowych, niezgłaszających żadnych objawów, w celu ewentualnego wykrycia nowotworów jelita grubego na bardzo wczesnym etapie rozwoju.
Badania ułatwiające wstępne rozpoznanie raka jelita grubego:

• badanie palcem przez kiszkę stolcową (tzw. badanie per rectum,
• badanie antygenu karcynoembrionalnego (CEA) we krwi,
• badanie obecności krwi utajonej w stolcu,
• USG jamy brzusznej,
• rektoskopia,
• kolonoskopia,
• wlew kontrastowy jelita grubego.

Rak jelita grubego - jak przebiega leczenie raka jelita grubego?

Gdy rak jelita grubego zostanie prawidłowo zdiagnozowany należy od razu zacząć leczenie. W leczeniu raka jelita grubego stosuje się trzy metody leczenia:

• operacja
• radioterapia
• chemioterapia.

Pacjenta chorego na nowotwór jelita grubego można leczyć jedną, dwoma lub trzema metodami kojarzonymi w różnej kolejności - jest to leczenie indywidualizowane. Indywidualizacja leczenia raka jelita grubego zależy od stopnia zaawansowania choroby, umiejscowienia zmiany, stanu ogólnego pacjenta i jego wieku oraz wyników wykonanych badań. Po diagnozie raka jelita grubego rokowania zależą od stopnia zaawansowania choroby. W przypadku raka jelita grubego rokowania zależą również od tempa wzrostu nowotworu. Najpopularniejszym współczynnikiem wykorzystywanym dla określenia rokowania w raku jelita grubego (ale też w każdym innym) są szanse na przeżycie przez pacjenta kolejnych 5 lat.
Operacja

Postępowanie lecznicze w pierwotnym raku jelita grubego polega na resekcji części jelita z guzem i przyległymi, drenującymi dany odcinek jelita węzłami chłonnymi. Potrzeba stosowania chemioterapii (przedoperacyjne i pooperacyjnej) oraz towarzyszącego napromieniania zależy od lokalizacji guza i stopnia zaawansowania choroby. W kontekście leczenia i skuteczności terapii onkologicznej, znacznie lepiej rokują pacjenci, u których raka jelita grubego został zdiagnozowany, zanim wystąpiły u chorego objawy raka jelita​grubego (albo były to pierwsze symptomy), a leczenie raka jelita grubego rozpoczęło się wcześnie. W leczeniu operacyjnym zarówno raka okrężnicy jak i raka odbytnicy, w przypadku naciekania przyległych narządów wskazana jest resekcja en bloc, czyli guza z zajętym narządem. Takie postępowanie wynika z faktu, że naruszenie zrostów między guzem i narządem zwiększa częstotliwość wznowy miejscowej raka okrężnicy jak i raka odbytnicy i zmniejsza wskaźniki przeżycia.

Radioterapia

Radioterapia przedoperacyjna guzów operacyjnych

Napromienianie przedoperacyjne jest preferowaną sekwencja leczenia guzów położonych na wysokości lub poniżej załamka otrzewnej - do 10-12 cm od brzegu odbytu (zaawansowanieT3-T4, Nx-0,M0 lub każde T,N1-2, M0). W porównaniu z napromienianiem pooperacyjnym, leczenie jest bardziej skuteczne w zmniejszeniu odsetka nawrotów miejscowych oraz powoduje mniej  wczesnych i późnych powikłań, głównie ze strony jelita cienkiego. 

Radioterapia przedoperacyjna guzów nieresekcyjnych

Przyjmuje się, że jeżeli w badaniu palcem przez odbytnicę guz jest nieruchomy i w badaniu CT przylega lub nacieka struktury sąsiednie, to wówczas, szanse na jego resekcję są niewielkie. W tej sytuacji, konwencjonalna radiochemioterapia i 6-tygodniowa przerwa do operacji, umożliwiają wygojenie ostrego odczynu popromiennego, zmniejszenie się guza i u wielu chorych radykalne jego usunięcie. U chorych starszych z schorzeniami towarzyszącymi, w celu zmniejszenia toksyczności leczenia, możliwe jest podanie 5x 5 Gy i zastosowanie przerwy do operacji 6-8 tygodni. Decyzja o leczeniu podejmowana jest wspólnie z chirurgiem na seminarium radiologicznym po ocenie badania CT miednicy. Postępowanie to rozpatrywane jest u chorych dotychczas nieleczonych i z nawrotem miejscowym. Nie wszyscy chorzy z guzem nieresekcyjnym są do tego leczenia kwalifikowani, np. chorzy z objawami destrukcji S1-S2, masywnymi przerzutami do węzłów chłonnych miednicy lub upośledzonym stopniem sprawności. 

Chemioterapia

Chemioterapia jest wykorzystywana w leczeniu nowotworów jelita grubego zarówno przed operacją, jak i po niej. Zastosowanie chemioterapii przed operacją ma za zadanie  spowodować zmniejszenie masy guza ułatwiając wykonanie zabiegu operacyjnego oraz zwiększyć szanse na pełne wyleczenie. Taką chemioterapię nazywamy neoadjuwantową. Stosowanie chemioterapii po zabiegu operacyjnym ma poprawić przeżycie chorych poprzez zniszczenie ewentualnie krążących w organizmie komórek nowotworowych – mówimy wtedy o chemioterapii adjuwantowej.
W przypadku zmian bardzo zaawansowanych, których nie da się usunąć chirurgicznie, stosuje się tzw. chemioterapię paliatywną, mającą na celu poprawę komfortu i przedłużenie życia pacjenta. W ramach chemioterapii stosowane są odpowiednie schematy lekowe. Coraz częściej do klasycznej chemioterapii dołącza się nowoczesne metody tzw. leczenia celowanego. Są one przeznaczone dla ściśle wyselekcjonowanych (potencjalnie wrażliwych na leczenie) grup pacjentów i polegają na podawaniu przeciwciał przeciwko substancjom stymulującym rozwój nowotworu.

Rak jelita grubego - gdzie w Warszawie do onkologa z rakiem jelita grubego?

Jest wielu specjalistów zajmujących się leczeniem raka jelita grubego. Jedną z najlepszych przychodni  onkologicznych  w Warszawie jest  Onkolmed Lecznica Onkologicznaa, gdzie w Poradnii Nowotworów Układu Pokarmowego przyjmują bardzo dobrzy specjaliści: lek. med. Mariusz Bednarczyk  i dr. n.med Rafał Sopyło.

W celu umówienia się na konsultację u chemioterapeuty, chirurga, onkologa w Poradnii Nowotworów Układu Pokarmowego skontaktuj się z placówką Onkolmed Lecznica Onkologiczna pod numerem telefonu: +48222902337